Sodyum Tripolifosfat

SODYUM TRİPOLİFOSFAT ANALİZ SERTİFİKASI

Sodyum Tripolifosfat (STPP) Nedir?

Molekül Formülü (Sodyum Tripolifosfat) ; Na₅P₃O₁₀.nH₂O(n=0

Molekül Ağırlığı; 367,86 g/mol

Kimyasal Adı; Sodyum Tripolifosfat

CAS Numarası; 7558-29-4

Kimyasal yapısı gereği 5 tane Sodyum Atomu, 3 tane fosfor atomu 10 tane de Oksijen atomundan oluşmaktadır.

Sodyum Tripolifosfat E Kodu; E 450 dir.

Diğer isimleri aşağıdaki gibidir;

• Sodyum Trifosfat
• Trifosforik Asit
• Pentasodyum Tuzu
• Sodyum Tuzu Trifosforik Asit
• Tripolifosfat
• Sodyum Tripolifosfat susuz
• Tetrasodyum tripolifosfat
• Trifosfat
• Sodyum Fosfat
• Pentasodyum(Oksido-fosfonatoksifosforil) fosfat
• Sodyum Tripolifosfat Penta Bazik
• E 450

Nasıl Üretilir?

Endüstriyel tip Sodyum Tripolifosfat (STPP) üretimi için yeniden kristalizasyon yöntemi başlıca üretim yöntemidir. Buradaki üretim 2 aşamalı bir reaksiyon sonucunda gerçekleşir.

Soda Külü (Na₂CO₃) ve %50-%60 arasındaki konsantrasyona sahip gıda sınıfı Fosforik Asit (H₃PO₄) reaksiyonu sonucunda nötralizayon tankına gönderilir. Daha sonra ara depolama tankına nötralize edici sıvı gönderilir. Oluşan toz döner polimerizasyon fırınına iletilir. 540 °C ile 580 °C arasında ısıtılır. Dehidrasyon polimerizasyonu hava soğutmasında toz haline getirilir. Üretim sürecinde sulu ve susuz etanol çözeltisinde suyun altında Sodyum Tripolifosfat (STPP) çöker.

Üretimin reaksiyonları aşağıdaki gibidir;

1. Reaksiyon

2CO₃ + 6H₃PO₄ 》4Na₂HPO₄ + 2NaH₂PO₄ + 5CO₂ + 5H₂O

1. Reaksiyon

4Na₂HPO₄ + 2NaH₂PO₄ 》 2Na₅P₃O₁₀ + 4H₂O

Buradaki üretim reaksiyonu genel hatları ile bu şekildedir. Ancak ticari bilgiler olmasından kaynaklı olarak iç süreç bilgileri paylaşılmamıştır.

Sodyum Tripolifosfat Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Nelerdir?

Sodyum Tripolifosfat (STPP) su içinde tamamen çözünür. Su içerisindeki çözeltisi alkalidir.

pH’ı 9-10 arasındadır (25 °C).

Çözünürlük olarak su içerisinde kuvvetli çözünme kabiliyetine sahiptir. Buradaki çözünürlük etkisi pH ve sıcaklık ile değişmektedir.

Kaynama Noktası: Bilgi mevcut değildir.

İnsan Sağlığına Etkileri Nasıldır?

Yutulması zararlı olabilir. STPP Cilt tahrişine neden olur. Ciddi göz tahrişine neden olabilir. Dumanının solunması durumunda iç organlarda tahrişe neden olabilir.

Sodyum Tripolifosfat’ın Şelatlayıcı Etkisi Nasıldır?

Şu içerisinde suyu sertleşmesine neden olan bazı metal iyonları bulunmaktadır. Metal iyonları pozitif yüklü olduğundan dolayı, tekstil ürünlerine nüfuz etmiş olan kir ve topaklara bağlanmaktadırlar. Bunun nedeni kir ve topakların genellikle negatif yüklü iyonlara sahip olmasıdır. Bir başka etken de setlik oluşturan iyonların +2 değerlikli yapıları köprü oluşturmaktadır.

STPP hem Ca+2 hem de Mg+2 iyonlarını hızlı bir şekilde bağlar. Bunun yanında çözünmeyen topakları parçalama etkisine sahip mükemmel bir süspansiyon/dispersiyon etkisi vermektedir.

Sodyum Tripolifosfat Çözünürlüğünü Etkileyen Faktörler

STPP içerisinde bulunan bazı safsızlıklar sebebiyle bu fosfat tuzu etkisini tam anlamıyla gösterememektedir. Bu sebeple çözünürlüğü düşmektedir. Bu kimyasal maddenin yeterli düzeyde çözünmemesi durumunda kimyasal etkilerini tam olarak gösterememektedir.

Özellikle Potasyum (+K) iyonunun çözelti içerisinde eser miktarda bile olması durumunda Sodyum Tripolifosfat etkisini gösterememektedir.

Sodyum Tripolifosfat Kullanım Alanları Nerelerdir?

• Mükemmel deterjan katkı maddelerinden bir tanesidir. Buradaki kullanımının 4 ana nedeni vardır.
• STPP ağır metaller ile iyon şelat etkisi yaratmaktadır. Bu sayede, yıkama suyu sürecinde ağır metal iyonları, çözünmeyen metal tuzu oluşturmak için deterjan moleküllerini birleştirir. Bu nedenle yıkama gücü azalır. Hatta fonksiyon kaybına bile neden olabilir. Ağır metal iyonları içeren suyu, deterjandaki zararsız maddelere dönüştürür. Sodyum Tripolifosfat (STPP) güçlü şelatlar yapar ve ağır metal iyonlarını sızdırmaz hale getirir. Bu sayede yıkama üzerindeki olumsuz etkileri ortadan kaldırır.
• Sıvı sabunun pH değerini ayarlamak için kullanılır. Bu sayede kirlerin ayrışması sağlanır. Kir proteini üzerinde çözünürlüğe sahiptir. Bu süreçte yağdaki emülsifikasyon teşvik edilir.
• Deterjan formülasyonlarının kullanımı olduğunda, sentetik emici maddelerin kuru formdaki granül yapısını koruyarak nem emilimlerinin neden olduğu tıkama olaylarının önlenmesine katkı sağlaması amacıyla sodyum tripolifosfat kullanılmaktadır.
• Daha büyük boyuttaki tampon alkalin solüsyonu ihtiva eder. Ve pH 9.4 civarında sabitlenir. Burada asidik özellikteki kirlerin çıkarılmasına yardımcı olur.
• Et işleme sektöründe, sentetik deterjan üretiminde, tekstil boyama endüstrisinde, solventlerin imalatında kullanılmaktadır.
• Şekerleme üretiminde yumuşak su sağlamak için bu fosfat tuzu kullanılır. Buradaki etkisi su içerisinde bulunan, suya sertlik veren metal iyonlarının salat yapı oluşturularak kompleks yapı oluşturulması ile giderilir.
• Enerji santrallerinde, lokomotif araçlarında, gübre üretim tesisi soğutma sularında ve arıtma sistemlerinde su yumuşatıcı madde olarak sodyum trifosfat (STPP) kullanılır.
• Değiştirici madde, emülsifiye edici ajan, kenetleme maddesi, stabilize edici ajan olarak kullanılır.
• Bar sabun yağının çökeltilmesi ve çiçeklenmesi için kullanılmaktadır. Yağlama yağının güçlü emülsiyonuna sahiptir.
• Kağıt endüstrisinde anti yağ ajanları olarak kullanılmaktadır.
• Gıda kökenli kompleks metal iyonlarını pH değerini artırmak, iyonik gücü artırmak için kalitesini geliştirmek amacıyla STPP kullanılır.
• Teknik sınıf sodyum tripolifosfat bulaşık deterjanlarında kullanıldığı gibi, endüstriyel cam temizleme ürünlerinin imalatında, alkil aril sülfonat gibi bir yüzey aktif madde ile birlikte kullanılır. Aynı zamanda bir kaç çözücü icerisinde çözülerek sıvı bir çözelti elde edilir.
• Balık ürünleri, kümes hayvanları ve süt ürünlerinde kullanılmaktadır. Aynı zamanda dondurma ve hazır erişte ürünlerinde kullanılmaktadır.
• Sosis, jambon ve et işleme sektöründe Sodyum Askorbat, Sodyum Eritorbat, Tetra Sodyum Pirofosfat (TSPP) ile birlikte kürleme ajanı olarak işlev görmektedir.
• Magnezyum Tuzları ile üretilen temizleme bileşimlerinde kullanılan sert suların içerisinde bulunan Magnezyum ve Kalsiyum tuzlarının şelatlanması için kullanılır.
• Deniz ürünlerinin marinasyonu işleminde ürünlerin doku özelliğini geliştirmek ve lezzetini artırmak için kullanılır.
• Kağıt beyazlatma ürünlerinde Hidrojen Peroksit ile birlikte kullanılır.
• Yüzme havuzlarında suyun sertliğini kontrol ederek Kalsiyum ve Magnezyum tuzlarını bağlar ve daha berrak bir havuz olmasını sağlar.

Fiyatlarına Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Sodyum Tripolifosfat (STPP) üretiminde kullanılan kimyasal maddelerin fiyatlarına doğrudan bağlıdır. Örneğin Soda Külü (Na₂CO₃) fiyatı arttığında Sodyum STPP da artacaktır.

Fosforik Asit fiyatı arttığında fiyatı da artacaktır.

Bu alanda üretim yapan firma sayısı arttıkça STPP fiyat olarak kısa süreli düşüş yaşasa da uzun vadede stabil düzeye ulaşmaktadır.

2000’li yılların başlangıcı ile Avrupa, Deterjanlarda sodyum tripolifosfat kullanımı yasaklamıştır. Bundan dolayı bu maddenin piyasasında daralma yaşanmıştır. Bu sebeple  fiyat olarak düşük yaşamıştır.